“İngiliz karbonatı” diye bilinen madde aslında sodyum bikarbonat (NaHCO₃) yani bildiğimiz kabartma tozunun saf hâlidir. Halk arasında mide yanmasına, temizlikte ya da cilt bakımında kullanılır. Ancak yanlış veya aşırı kullanımda zararları da olabilir.
✅ Faydaları
Mide asidine karşı:
Mide yanması ve reflüde asidi geçici olarak nötralize edebilir.
Ağız ve diş sağlığı:
Gargara yapıldığında ağız kokusunu azaltabilir.
Dişleri yüzeysel olarak beyazlatıcı etki gösterebilir (çok sık kullanılmamalı).
Cilt bakımı:
Peeling amaçlı veya sivilceye karşı maske tariflerinde yer alır.
Kaşıntı, böcek ısırığı ve güneş yanığında yatıştırıcı olabilir.
Kas ağrıları:
Banyo suyuna eklendiğinde kas gevşetici ve rahatlatıcı etki sağlayabilir.
Böbrek taşları:
Doktor kontrolünde, idrarı alkali yaparak bazı taşların oluşumunu engelleyebilir.
Genel kullanım:
Doğal temizlik maddesi, kötü koku giderici, çamaşır ve mutfak temizliğinde güvenli bir alternatiftir.
⚠️ Zararları
Aşırı kullanım riski:
Çok fazla alındığında mide delinmesi, tansiyon yükselmesi, metabolik alkaloz gibi ciddi sonuçlar doğurabilir.
Tansiyon:
İçinde sodyum bulunduğu için yüksek tansiyon hastalarında sakıncalıdır.
Böbrek sorunları:
Böbrek yetmezliği olanlarda, sıvı–tuz dengesini bozabilir.
Ciltte tahriş:
Fazla veya sık cilt uygulamalarında kuruluk, kızarıklık ve tahriş yapabilir.
İlaçlarla etkileşim:
Özellikle idrar söktürücüler, kalp ilaçları, mide ilaçları ile birlikte kontrolsüz alınırsa etkileşim gösterebilir.
📜 Tarihçesi ve Keşfi
Doğal oluşum
Sodyum bikarbonat, doğada özellikle nahkolit adı verilen minerallerde bulunur.
İnsanlar çok eskiden bu mineralleri temizlik ve şifa amaçlı kullanıyordu. Antik Mısır’da bile soda benzeri mineraller mumyalama, temizlik ve ilaç yapımı için kullanılmıştır.
Kimyasal keşif
18. yüzyılda Avrupalı kimyagerler “soda” bileşenlerini incelemeye başladılar.
1791’de Fransız kimyager Nicolas Leblanc, sodyum karbonatı endüstriyel ölçekte üretmeyi başardı. Bu, sodyum bileşiklerinin (karbonat, bikarbonat) yaygın kullanımının önünü açtı.
Tıbbi kullanımın başlaması
19. yüzyıl başlarında İngiltere’de sodyum bikarbonat “baking soda” yani kabartma tozu olarak kullanılmaya başlandı.
Kısa süre sonra halk arasında mide yanması, asit fazlalığı ve hazımsızlığa karşı da kullanılmaya başlandığı kayıtlara geçti.
Bu yüzden Anadolu’da ve başka ülkelerde de “İngiliz karbonatı” adıyla tanındı; çünkü özellikle İngiliz eczanelerinde satılıyordu.
Modern tıpta yeri
20. yüzyılda bikarbonat, asit–baz dengesi tedavisinde (ör. asidoz durumlarında damar yoluyla bikarbonat verilmesi) resmî tıbba girdi.
Böylece halk arasında bilinen faydaları, bilimsel tedavi yöntemleriyle birleşti.
🔑 Özet
Antik çağlardan beri temizlik ve şifa taşı olarak biliniyordu.
18–19. yüzyılda kimyagerlerin çalışmalarıyla saflaştırıldı ve eczanelerde satılmaya başladı.
Halk önce mide yanmasına iyi geldiğini fark etti; zamanla diş, cilt ve temizlikteki faydaları da keşfedildi.
Bugün hem gıda katkısı hem de tıbbi destek olarak bilinen çok yönlü bir madde hâline geldi.
- Not: Doktora danışmadan kullanmayınız!!!
